Opublikowana przed świętami nowa lista czasopism punktowanych wywołała sporo kontrowersji. W porównaniu z zeszłym rokiem zmiany dotknęły przede wszystkim listę B, czyli wykaz czasopism krajowych. Mogły one liczyć na dodatkowe 0-5 punktów, które w tej edycji dodawali eksperci z poszczególnych dziedzin (opinia środowiskowa). Zwiększył się w ten sposób zakres ocen tych czasopism – o ile poprzednio punktacja wynosiła tu od 1 do 10 punktów, to obecnie – od 1 do 15 punktów.

Bezpośredniego porównania rozkładu punktacji z roku 2014 i 2015 dokonaliśmy nakładając na siebie dwa histogramy (wykres poniżej). Porównujemy tylko te tytuły, które wystąpiły na liście B zarówno w roku 2014, jak 2015 (co oznacza pełną porównywalność, ale także pominięcie prawie jednej czwartej journali zgłoszonych w bieżącej edycji). W oczy rzuca się przede wszystkim to, że rozkład z 2015 roku ma większy “ogon” po prawej stronie (co zilustrował już Emanuel Kulczycki). Widać, że rozkład z 2014 był w miarę symetryczny wokół średniej, z tym zastrzeżeniem, że czasopism za 9 i 10 było nieco mniej niż tych za 2 i 3 punkty. W 2015 roku pojawiła się wyraźna asymetria o odwrotnym charakterze – mamy wyraźną przewagę liczbową czasopism z wynikiem wyższym niż średni. Takie rozkłady przypominają nieco sytuację, gdy studentom przygotuje się trochę zbyt łatwy test. Mogło się tak stać m.in. dlatego, że eksperci oceniając czasopisma w obrębie własnej dziedziny mieli powody, by przyznawać raczej wysokie noty – trzeba przecież pamiętać, że w parametryzacji konkurują nie tylko same jednostki naukowe, ale całe dyscypliny – zwłaszcza w ramach łączonych GWO (ta dyscyplina, która ma niżej punktowane journale przegrywa w przedbiegach).

O ile w roku 2014 wypadało redakcji cieszyć się z uzyskania 6 lub 7 punktów, ponieważ był to wynik ponadprzeciętny, to te same wartości w 2015 roku oznaczały już znalezienie się poniżej średniej. Ta ostatnia w grupie analizowanych czasopism wzrosła bowiem z 5,1 do 8,2. Gdyby wziąć pod uwagę wszystkie pozycje na liście B z roku 2015, w tym nowe, średnia wynosiłaby niewiele mniej – 7,8.

Charakter generalnego kierunku zmiany punktacji pokazuje dokładniej poniższy wykres. Przedstawiony jest na nim rozkład różnicy punktów między 2015 i 2014 rokiem (ponownie – tylko tych czasopism, które były oceniane w ramach listy B w obu latach). Widać tu wyraźnie, że spadków było stosunkowo mało i były one niewielkie. Tytuły straciły od jednego do 4 czterech punktów. Wzrosty wyraźnie przeważały nad spadkami i wyniosły do 11 punktów. Aż 67 czasopism awansowało o 8 lub więcej punktów, wliczając w to spektakularne skoki o 800% (z 1 do 9) czy na drugą stronę skali (z 3 do 14).

Co oznaczają te zmiany w szerszej perspektywie?

(1) Wyraźny wzrost punktacji czasopism krajowych jest tożsamy z relatywnym obniżeniem wagi punktów zdobywanych za publikacje na liście A (gdzie średnia jest bez zmian), czyli w czasopismach zagranicznych posiadających impact factor (wysoką cytowalność). Warto przypomnieć, że w parametryzacji wszystkie artykuły rozpatruje się łącznie (sumując), a w przypadku większości jednostek zdecydowanie dominują publikacje z listy B.

(2) Najwyżej punktowane czasopisma z listy B premiują autorów w tym samym stopniu co te najsłabsze z listy A. Oznacza to, że dobre opinie krajowych badaczy stały się funkcjonalnym ekwiwalentem niższych wartości impact factora.

(3) Jeśli weźmiemy pod uwagę różnicę w trudności publikacji w czasopismach indeksowanych w JCR i krajowych (nawet z powodów translatorskich), to osłabione zostały bodźce do pracy nad tymi pierwszymi.